SARI NOKTA HASTALIĞI (MAKULA DEJENERASYONU) NEDİR? BELİRTİLERİ NELERDİR?
Sarı nokta hastalığı (makula dejenerasyonu), Türkiye’de ve tüm dünyada 60 yaş üzeri kişilerde görme kaybı sebeplerinin başında gelmektedir. Özellikle tüm dünya baz alındığında, çalışan ana nüfusun yaşadığı görme kaybının en büyük nedenidir.
Kadınlar da erkekler de eşit derecede risk altındadır. Hastalığın en yaygın görülme sebebi genetik yatkınlıktır. Sigara içmek ve yetersiz beslenmek gibi nedenler de hastalığın ortaya çıkmasına zemin hazırlayabilmektedir.
Genellikle erken dönemde hiçbir belirti vermez. Orta seviyeye geldiğinde bir miktar belirti verebilmekteyken ileri seviyede görme kaybı fark edilir hale gelmektedir. Hastalığın tam teşhisi göz hekiminin yapacağı göz muayenesinde ve özellikle retinal bölgenin inceleneceği ileri tetkikler ile konulmaktadır.
Sarı nokta hastalığı kalıcı körlüğe neden olmamakla birlikte kontrol altına alınmadığı sürece ilerleyici tarzda merkezi görmede kayba sebep olmaktadır. Hastalığa yakalanan kişiler okuma, araç kullanma, tv seyretme gibi günlük işleri yaparken zorluk çekmektedirler.
Sarı nokta hastalığı, yaşa bağlı olarak ortaya çıktığı için genellikle yaşa bağlı makula dejenerasyonu diye adlandırılır. Hastalığın ıslak ve kuru tip olmak üzere iki farklı tipi vardır. Tedavi için erken tanı görme kaybının mümkün olduğunca önüne geçilebilmesi için önem arz etmektedir.
Sarı Nokta Hastalığı Nedir?
Sarı nokta hastalığı (yaşa bağlı makula dejenerasyonu) gözün retina tabakasında, net görmeden sorumlu olan makula bölgesindeki reseptör hücrelerinin ilerlemesi sonucu merkezi görmenin yitirilmesidir.
Makula bölgesi, gözümüzün arkasında yer almaktadır ve detayları görebilmemizi sağlayan bölgedir. Bu bölgenin yerine getirdiği işlev sayesinde kitap okuyabilme, ipliği iğne deliğinden geçirme ve daha bir çok ince ayrıntılı görüş isteyen işi yapabilmekteyiz.
Sarı nokta hastalığı olan kişilerde görme alanının merkezinde, sinir hücrelerinin ölmesiyle birlikte merkezi görme kaybı başlamaktadır. Merkezde başlayan bu görme kaybı zamanla kenarlara doğru genişler. Hastalar merkezde karanlık bir nokta görürken kenarlarda da halka şeklinde görürler. Tüm bunlar sonucunda hastaların yaşam kalitesi ciddi oranda etkilenmektedir.
Makula Dejenerasyonu Türleri Nelerdir?
Yaşa bağlı makula dejenerasyonu gelişme türü bakımından ıslak ve kuru tipleri vardır.
Kuru Tip Makula Dejenerasyonu: Hastalığın en sık görülen türüdür. Hastaların %85’lik kısmında bu tür izlenmektedir. Retinanın makula bölgesinde drusen adı verilen sarı renkli küçük maddeler birikir ve makulaya zarar verir bu sebeple de görme kaybına sebep olabilmektedir.
Kuru tip sarı nokta hastalığını tedavi için düzenli göz doktoru kontroller önem kazanmaktadır. Vitamin ve minerallerden oluşan antioksidan ağırlıklı ilaç tedavisi hastalığı bu türü için öne çıkmaktadır.
Yaş Tip Makula Dejenerasyonu: Yaş tip sarı nokta hastalığı, hastaların, yüzde 10-15’inde bu tür görülmektedir. Makulanın altında anormal yapıda kan damarlarının genişlemesi sonucunda meydana gelir. Meydana gelen kanamalar ve damar dışına çıkan sıvılar sebebiyle makula yapısı zedelenmektedir. Bu durum ise görme kaybına sebep olabilmektedir.
Hastalığın bu türünde olan görme kaybı, uygun hastalar için makrovizyon tedavisi ile belirli bir oranda geri getirilebilmektedir.
Bu iki türün dışında Stargardt hastalığı olarak bilinen genç tip makula dejenerasyonu, çocuklar ve gençlerde görülen sarı nokta hastalığı türünü oluşturmaktadır.
Risk Faktörleri Nelerdir?
- Kadınlar,
- 65 yaş üstü kişiler,
- Renkli gözlü kişiler,
- Fazla kilo,
- Sigara içmek,
- Kalp damar hastalığı öyküsü,
bulunan kişiler hastalık için daha riskli gruptadırlar.
Hastalığın Nedenleri Nelerdir?
Retina tabakasının kendine ait bir damar tabakası mevcuttur. Bu tabaka yine de kendi altında bulunan daha zengin başka bir damar tabakasından beslenmektedir.
Bu iki tabaka arasında filtre görevi görmekte olan ince bir zar tabakası vardır. Makula bölgesinde, ışık ve başka etkenlerle oluşan zararlı maddeler bu zar tabakasında temizlenmektedir. Temizlenen zararlı maddeler ise bir alttaki zengin tabakaya iletilir ve bu bölgeden dolaşım sistemi yardımıyla atılırlar.
Bugüne kadar tam olarak bilinemeyen bir nedenle bu bölgeden atılamayan zararlı maddeler bu bölgede birikerek, görme sistemi için olumsuz bazı olayları başlatır. Böylece sarı nokta hastalığı başlamış olur.
Sarı Nokta Hastalığı Belirtileri Nelerdir?
Yaşa bağlı sarı nokta hastalığında gözün görme noktası olan makuladaki hücreler yavaş yavaş yitirilmektedir. Bu yüzden hastalık, bir anda çok fark edilebilir belirtiler vermez. Farklı kişilerde farklı belirtiler ortaya çıkabilmektedir. Bazı durumlarda bir yalnızca bir gözde belirtiler ortaya çıkabilmekte olup diğer gözde herhangi bir sorun yaşanmamaktadır.
Sarı nokta hastalığı ancak her iki göz etkilenmişse tanı koymak kolaylaşmaktadır. Başlangıçta verilen belirtiler renklerin soluk, yazıların bulanık görülmesi ve düz çizgilerin eğik olarak görülmeye başlanmasıdır. Sarı nokta hastalığı ilerledikçe bakılan noktanın ortasında koyu karanlık bir bölge oluşur, bulanıklık ve düz çizgilerin eğik görülmesi sorunları artar.
Ayrıca yakın okuma ve ince ayrıntılı işlerle uğraşma esnasında daha fazla ışığa ihtiyaç duyulmaktadır. Loş ışıklı ortamlara uyum sağlamada zorluk çekilmektedir. Hastalık ilerledikçe bu sorunlar kişilerin günlük faaliyetlerini tek başına gerçekleştirmesini bir süre sonra imkansız kılmaktadır.