Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Nedir?

Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Nedir?

Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması, bir kişi hakkında bir kurum veya makamın talebi üzerine yapılır. Güvenlik araştırması yapılırken, arşivlerdeki kayıtlardan, adli sicilden ve soruşturmayı yapan görevlinin, hakkında bilgi istenilen kişinin yaşamını sürdürdüğü çevrede yapacağı araştırmadan yararlanılır. Bu araştırmalar neticesinde bir rapor düzenleyip ilgili kuruluşa veya makama sunulur. Değerlendirme komisyonu bu rapor doğrultusunda bir karar verir. Nihai kararı en sonunda atamaya yetkili amir karar verir.

Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılırken uygulanacak usul Yönetmelik’in 12’nci maddesinde düzenlenmiştir. Soruşturmanın usulüne ilişkin idareye geniş bir alan bırakılmıştır. Yönetmelik’in 12’nci maddesinin (e) bendine göre, güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının nasıl ve ne şekilde yapılacağı, soruşturma ve araştırma yapmaya yetkili makamların görev talimatları ile belirlenir. Bu hüküm doğrudan idare tarafından belirlenmesine imkan sağ­lamaktadır.

Yönetmeliği’nin 7’nci maddesine göre güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması Milli İstihbarat Teşkilatı Başkanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü ve mahalli mülki idare amirlikleri tarafından yapılır.

• Güvenlik Soruşturması Nedir?

Kişinin adli sicil kaydının, kolluk kuvvetleri tarafından halen aranıp aranmadığının, hakkında herhangi bir tahdit olup olmadığının, kesinleşmiş mahkeme kararları ve 4/12/2004 tarihli ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 171 inci maddesinin beşinci ve 231 inci maddesinin 13. fıkraları kapsamında alınan kararlar ile kişi hakkında devam eden veya sonuçlanmış olan soruşturma ya da kovuşturmalar kapsamındaki olguların ve kamu görevinden çıkarılma ya da kesinleşmiş memurluktan çıkarma cezası olup olmadığının, yabancı devlet kurumları ve yabancılarla ilişiğinin, terör örgütleri veya suç işlemek amacıyla kurulan örgütlerle eylem birliği, irtibat ve iltisak içinde olup olmadığının ve mevcut kayıtlardan ve kişinin görevine yansıyacak hususların denetime elverişli olacak yöntemlerle yerinden araştırılmak suretiyle tespit edilmesidir.

Buna göre güvenlik araştırmasının üç aşamalıdır. Bunlar:

• Arşiv araştırması
• GBT araştırması
• Yerinden araştırmasıdır.

Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması prosedürü Devlet Memurları Kanunu ve kurumların kendi iç düzenlemeleri sonucunda kişilerin görevlerine başlamalarından önce haklarında uygulanan bir soruşturmadır. Bu soruşturma sonucunda kişilerin haklarında adli veya idari bir tahkikat olup olmadığı, adli sicil kayıtlarının olup olmadığı ile yakın çevrelerindeki insanların (anne, baba, kardeş, teyze, amca vs.) devam etmekte olan adli bir soruşturma ya da kovuşturmalarının olup olmadığı hakkında kuruma bilgi verilir.

• Arşiv Araştırması Nedir?

Kişinin adli sicil kaydının, kolluk kuvvetleri tarafından halen aranıp aranmadığının, hakkında herhangi bir tahdit olup olmadığının, kesinleşmiş mahkeme kararları ve 4/12/2004 tarihli ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 171 inci maddesinin beşinci ve 231 inci maddesinin 13. fıkraları kapsamında alınan kararlar ile kişi hakkında devam eden veya sonuçlanmış olan soruşturma ya da kovuşturmalar kapsamındaki olguların ve kamu görevinden çıkarılma ya da kesinleşmiş memurluktan çıkarma cezası olup olmadığının mevcut kayıtlardan tespit edilmesidir.

• GBT Araştırması Nedir?

Açılımı “Genel Bilgi Toplama” dır. Genel bilgi toplama (GBT) işlemi; kolluk makamlarının hakkında yakalama kararı bulunan kişilerin, kayıtlarının tutularak yakalanmasını sağlamak amacıyla yürütülen sistemdir.

• Değerlendirme Komisyonu Nedir?

Güvenlik araştırması sonucunda elde edilen kişisel verilerin göreve atanma yönünden değerlendirildiği komisyonu denir. Değerlendirme komisyon başkan dahil en az beş kişiden ve tek sayıda olacak şekilde oluşturulur.

Güvenlik soruşturması olumsuz çıkanlar üstte belirtilen kriterlerden birinde sorun yaşamıştır. Kurumlardan elde edilen bilgiler ışığında güvenlik soruşturmanız olumsuz sonuçlanmıştır. Bu sebeple idari dava açmanız gerekmektedir. Güvenlik araştırması olumsuz çıkanlar 60 gün içinde yürütme durdurma istemli iptal davası açmalıdır. Güvenlik araştırması olumsuz çıkanlar 2019 yılında kendilerine tebliğ edilmiş ise 60 gün ekleyerek son dava açma gününü hesaplayabilirler. Aynı durum Güvenlik soruşturması olumsuz çıkanlar 2021 içinde geçerlidir.

• Güvenlik Soruşturması Kim Tarafından Yapılır?

Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması 3 birim tarafından yapılır. Bunlar;

• Milli İstihbarat Teşkilatı Başkanlığı,
• Emniyet Genel Müdürlüğü
• Mahalli mülki idare amirlikleri tarafından yapılır.